Heupdysplasie

Heupdysplasie (HD) is een veel voorkomend probleem in de heupgewrichten van vooral grotere hondenrassen. De aandoening is erfelijk, maar de ernst van de klachten varieert enorm en wordt door veel andere zaken beïnvloedt.

Wat is een erfelijke ziekte?

Men spreekt van een erfelijke ziekte als de ziekte wordt overgedragen van ouders op hun nakomelingen. Een aangeboren afwijking is een afwijking die bij de geboorte reeds aanwezig is, maar waarvan niet vast staat of zij ook door de ouders is overgedragen (dus erfelijk is). Erfelijke ziekten komen veel vaker voor bij rashonden dan bij niet rashonden. Soms krijgen de puppies alleen in aanleg de afwijking mee, en is de ernst van de uiteindelijke klachten afhankelijk van omgevingsfactoren zoals voer en beweging. Heupdysplasie is een van de meest bekende aangeboren, erfelijke afwijkingen.

Gezonde heupgewrichten: goed aansluiting, voldoende diepte, normale kop

Wat is heupdysplasie?

Heupdysplasie is een erfelijke afwijking aan de heupgewrichten waarbij met name de heupkommen minder goed groeien. Hierdoor zijn de heupgewrichten minder stabiel. Door deze instabiliteit ontstaan de klachten: kreupelheid en pijn bij de jonge hond, artrose en artritis bij de oudere hond. Het komt met name voor bij middelgrote en grote hondenrassen en bij de Main Coone. Beruchte rassen zijn de duitse herder, golden retriever, bouvier en de border collie.

We spreken van heupdysplasie als de kop van het bovenbeen niet mooi in de kom van het heupgewricht past. Hierdoor ontstaat instabiliteit in dit gewricht en kan de kop van het bovenbeen zelfs uit de kom gewipt worden (bij plotselinge bewegingen). Door deze instabiliteit is er meer wrijving en abnormale beweging in de kop-kom met als resultaat beschadigingen in het gewrichtskraakbeen. Dit leidt tot pijn en uiteindelijk tot artritis (acute gewrichtsontsteking) en artrose (chronische gewrichtsontsteking) van het heupgewricht met een afwijkende vorm door botnieuwvorming als gevolg. Nu zitten we in een vicieuze cirkel: door de afwijkende vorm wordt er minder goed bewogen, ontstaat er meer instabiliteit en meer artritis en artrose enzovoort.

De aandoening is erfelijk, maar de ernst van de klachten wordt sterk door de opvoeding van de pup bepaald (voer, beweging).

Wat zijn de symptomen van heupdysplasie?

De meeste honden met HD lijken normaal als zij jong zijn en ontwikkelen pas klinische klachten vanaf middelbare leeftijd, als ze last van artritis of artrose krijgen. Ernstig aangetaste puppies ontwikkelen al klachten vanaf het begin. Zij tonen een zwabberende, zwakke achterhand, kreupelheid in de achterhand, soms pijnuitingen. Zij willen minder graag spelen, zijn eerder moe, weigeren te springen. Vaak lopen ze koehakkig (hakken naar elkaar toe gedraaid) of met een duidelijke heupwiegende gang. De beweging in de achterbenen is vaak te kort, ze zwaaien niet lekker door met hun achterbenen, maar houden in. Vaak is het voor de eigenaar onmogelijk om te herkennen of de hond afwijkend loopt, want het dier loopt immers al sinds de geboorte afwijkend! Zelfs bij ernstige problemen is het voor een leek moeilijk te zien.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

•  Aan de hand van de symptomen
• Lichamelijk onderzoek zal meestal een positieve Ortolani test laten zien. Hierbij is het mogelijk om de heupkop (deels) uit de heupkom te wippen, waarna hij met een klikkend geluid weer terug schiet
• Op röntgenfoto’s zijn dan de afwijkingen te zien: slechte aansluiting van de heupkop op de heupkom, onvoldoende diepe kom, afwijkende vorm van de kop, mogelijk al artrose aan zowel bovenbeenhals, bovenbeenkop en heupkom
• Jonge hond met ernstige HD: geen aansluiting, ondiepe kommen. Nog zonder artrose.

Kan ik voorkomen dat mijn hond heupdysplasie krijgt?

Nee, het is immers aangeboren en erfelijk. U kunt wel een hond uitzoeken waarvan de ouders bewezen vrij zijn van HD en daarmee de kansen op problemen verkleinen. Verder kunt u door voermaatregelen en aanpassingen in de beweging, proberen de gevolgen van HD te beperken.

Hoe wordt heupdysplasie behandeld?

Als een dier geboren wordt met afwijkende heupen dan zullen deze niet beter worden. Het is wel goed om de aanleg voor HD zo vroeg mogelijk op te sporen. Aanpassingen in voer en beweging in een vroeg stadium betekenen minder ernstige problemen als het dier ouder wordt. Een van de belangrijkste zaken is te zorgen dat het dier niet te zwaar wordt. Overgewicht is een belangrijke factor in het ontstaan van klachten als gevolg van HD, want dit zorgt voor meer gewicht -dus druk- op de al instabiele gewrichten.

Dieren met HD zullen op termijn artritis in hun heupgewrichten ontwikkelen. Zij zullen hun achterhand minder belasten met als gevolg overbelasting van de schouder- en ellebooggewrichten. Ook hierin kan dan artritis ontstaan. Artritis veroorzaakt pijn en stijfheid in een gewricht. Dit kan worden verminderd met aangepaste beweging en pijnstillers/ontstekingremmers, de zogenaamde nsaid’s.

Naast de nsaid’s is het mogelijk om voedingssupplementen als chondroïtinesulfaat en glucosaminen te geven. Deze zitten al standaard in het J/D voer van Hill’s. Deze zouden helpen om aangetast kraakbeen te helpen herstellen.

Fysiotherapie is een waardevol hulpmiddel in de strijd tegen het ontstaan van klachten als gevolg van HD.

In dieren met zeer ernstige klachten of in jonge dieren met zeer slechte heupgewrichten zonder artrose, is operatief ingrijpen een optie. Bij kleine honden wordt meestal een heupkopresectie gedaan, bij grotere honden vaak een TPO (bekkenkanteling). Als laatste optie is er de kunstheup, net zoals bij mensen met een versleten heup.

Nogmaals: wat zien we bij een hond met heupdysplasie?

•     Sterk heupwiegende gang
•     Koehakkig lopen
•     Rent niet graag
•     Springt niet graag
•     Minder bespiering in de achterhand, zeker in vergelijking met de voorhand
•     Kreupel in achterhand
•     Pijn in achterhand
•     Soms acuut niet willen belasten van één achterpoot (meestal bij de oudere hond)
•     positieve ortolani test

Op de röntgenfoto:

•     Slechte aansluiting tussen bovenbeenkop en heupkom
•     Onvoldoende diepte van de heupkom
•     Afwijkende vorm van de heupkop en/of de heupkom
•     Artrose aan de hals, kop en/of de kom

Samengevat

Heupdyplasie is een aangeboren, erfelijke aandoening waarbij de vorm en functie van de heupgewrichten verstoord is. Het kan bij jonge en oudere dieren problemen in de heupen geven. De klachten zijn pijn, niet kunnen of willen springen, niet rennen, ontwikkeling van artritis. De belangrijkste complicerende factor is overgewicht.

De therapie bestaat uit:

•     aangepaste beweging
•     nsaid’s
•     voedingssupplementen
•     J/D van Hill’s (tevens een afslankdieet)
•     fysiotherapie
•     slank blijven
•     in ernstige gevallen operatief ingrijpen

Als u een hond uit een risico categorie koopt, vraag dan eerst goed na hoe de heupen bij de beide ouders en grootouders zijn.

Bekende rassen met heupdysplasie zijn:

•     Amerikaanse bulldog
•     American staffordshire terrier
•     Basset hound
•     Border collie
•     Bouvier des Flandres
•     Briard
•     Bulldog
•     Bordeaux dog
•     Duitse herder
•     New Foundlander
•     Retriever (Golden en Labrador)
•     Rottweiler
•     Chow chow
•     Leonberger
•     Main coon (kat)

Deze lijst is niet compleet. Er zijn nog veel meer rassen met erfelijk heupdysplasie.

Kijk ook eens op de volgende sites:

Hill’s Petnutrition J/D
M. Schröer Dierenfysiotherapeut
Ned. Vereniging voor Fysiotherapie bij dieren